экспрессионизм

Ван гогийн “өөрийн чихээ огтолсон хөрөг” (1889)гэдэг зураг дээр Ван гог ногоон нүдтэй , бараан өнгийн хуучирсан хүрэмтэй, үс нь арзаасан малгайтай дүрслэгддэг. Гучин хэдхэн настай байсан боловч энэ зурган дээрээ маш ахимаг хөгшин харагддаг бөгөөд хувцас ногоон нүд нь туйлын эмгэнэлтэй , аймшигтай уйг илэрхийлж байгаа юм. Мэдээж амьдрал дээрээ Ван гог ногоон нүдтэй байгаагүй. Тэрээр амьдралынхаа зовлон шаналлыг илэрхийлэх гэж ийнхүү хэтрүүлэгтэй дүрсэлсэн.

 Сэтгэлийн тайван бус байдал, мөнхийн шаналгаанаас болж тэрээр чихээ огтолсон үнэн түүх байдаг .Чихээ огтолсон тэр үедээ Ван гог өөртөө ийм аймшигтай харагдаж байсан байх нь. Харин энэ арзгар малгай , бүдүүн захтай том том товч бүхий хүрэм нь энэ зургыг улам эмгэнэлтэй болгох зорилготой юм. Ван гогын ард талд нь түүний дуртай Япон өнгөт дардаст зураг байгаа ажиглагдана. Тэрээр японы урлагыг ихэд биширдэг байсан  бөгөөд тийш явахыг үргэлж мөрөөддөг байсан нь ажиглагдана. Энэ хөрөг нь Ван гогийн бодит дүрслэл  бус , харин түүний сэтгэлийн зовнил шаналгааны хөрөг гэж нэрлэж болохоор юм. Аймшигтай бодит байдал, цаана нь түүний хэзээ ч биелэшгүй мөрөөдөл хоёрын зөрчил нь энэхүү бүтээлийг  Екпрессионист болгосон. Зовнил шаналгаа нь түүний дараагын үе болох зураачдын уран бүтээлүүдэд ч ажиглагддагыг урлагт

“ Экспрессионизм” гэх болсон.   Экспрессионизмийн бас нэгэн төлөөлөгч нь Эдвард Мунх бөгөөд түүний “ Хашгираан” (1893) бүтээл юм.

Тухайн зургыг харахад нэгэн эмэгтэй гүүрэн дээр зогсон байх бөгөөд  эргэн тойрны орчин маш ерөнхий дүрсэлсэн боловч  түүний нүүр царай  зовнил шаналгаандаа цочирдон танигдахын аргагүй болж хашгирч байх мөчийг илэрхийлсэн. Тухайн зурагнаас зовнил шаналлыг төвөггүй ойлгох юм.

Экспрессионизмийн гол төлөөлөгчидөөр Ван гог, Эдвард Мунх, Африкийн зарим бүтээлүүд, Германы “Der Blaue Reiter” бүлгэмийхнийг тодотгож болох юм.

Гол санаа нь тухайн нийгмийнхээ болж бүтэхгүй байгаа, өөрийн дотоод сэтгэлийн зовнил шаналлыг уран бүтээлээрээ илэрхийлэн үзүүлэхэд оршино.

Миний ойрын үзсэн Экспрессионизм бүтээл гэвэл Я.Булганы “Цөвүүн цаг”-г нэрлэж болохоор санагдлаа. Мөн Саранцацралт гэх мэт нилээд хэдийг нь нэрлэж болох юм.

Нэгэнт би урлаг судлаач биш боловч өөрийн ойлгосон зүйлэээ хуваалцахыг хичээлээ ;)

Мөн сонирхуулахад экспрессионизм нь урлаг бүхэнд илэрхийлэгдэж мэдээж болно.

экспрессионизм  бүжигчдын төлөөлөөс Mary Wigman, Rudolf von Laban,  Pina Bausch.

 экспрессионизм  яруу найрагчид : (голчлог герман байх )Georg Trakl, Gottfried Benn ,Georg Heym, Else Lasker-Schüler, Ernst Stadler, August Stramm, Geo Milev

Rainer Maria Rilke (1875-1926): The Notebooks of Malte Laurids Brigge (1910)